راهنمای کامل شکایت از پزشک به دلیل قصور پزشکی

زمانی که یک پزشک به دلیل بی‌احتیاطی، عدم مهارت یا سهل‌انگاری باعث آسیب به بیمار شود، فرد می‌تواند از طریق مراجع قانونی اقدام به شکایت کند. متاسفانه در طی سال‌های اخیر شمار قابل توجهی از شهروندان از قصور پزشکی زیان دیدند.  این مقاله به‌طور جامع مراحل شکایت، مراجع رسیدگی، مدارک مورد نیاز و نکات حقوقی مرتبط را بررسی می‌کند.

قصور پزشکی چیست؟

قصور پزشکی به معنای هرگونه بی‌دقتی، بی‌احتیاطی، بی‌مهارتی یا عدم رعایت استانداردهای حرفه‌ای از سوی پزشک است که منجر به آسیب به بیمار می‌شود. این قصور ممکن است در تشخیص، درمان، تجویز دارو یا انجام جراحی رخ دهد.

چه زمانی می‌توان از پزشک شکایت کرد؟

یکی از راه های دریافت خسارت از پزشک  شکایت از بیمار در مراجع قانونی است، اما بیماران همیشه حق شکایت از پزشک را ندارند. پیش از شکایت نیاز است همه مواردی که قصور پزشکی را در برمی‌گیرد، به صورت کامل مطالعه شود. قانون مجازات اسلامی (مصوب ۱۳۹۲) و آیین‌نامه نظام پزشکی مشخص کرده‌اند که در صورت وقوع قصور پزشکی، بیمار می‌تواند اقدام به شکایت کند.

قصور پزشکی زمانی قابل پیگیری است که پزشک در انجام وظایف خود مرتکب خطا شود و این خطا منجر به آسیب به بیمار شود. برخی از تخلفات رایج پزشکی شامل موارد زیر است:

• بی‌توجهی به اصول علمی و اخلاقی پزشکی
• افشای اسرار بیمار
• فریب بیمار یا وعده‌های نادرست
• دریافت هزینه‌های غیرمتعارف
• سهل‌انگاری در تشخیص یا درمان
• بی‌احترامی به بیمار
• تشخیص نادرست
• خطا در تجویز دارو
• خطای جراحی
• عدم رعایت اصول بهداشتی
• عدم اطلاع‌رسانی کافی به بیمار

در صورت وقوع این موارد، بیمار می‌تواند از پزشک مربوطه شکایت کرده و از مراجع قانونی پیگیری کند.

مراجع صالح برای رسیدگی به شکایت از پزشک

برای رسیدگی به شکایت از پزشکان، نهادهای مختلفی وجود دارند که هر یک وظایف خاصی در این زمینه دارند:

دادسرای ویژه جرایم پزشکی

این مرجع به‌صورت تخصصی به تخلفات پزشکی رسیدگی می‌کند. شکایت ابتدا در این نهاد بررسی شده و سپس برای تعیین میزان قصور به پزشکی قانونی ارجاع داده می‌شود.

سازمان نظام پزشکی

این سازمان مسئول رسیدگی به تخلفات صنفی و حرفه‌ای پزشکان است. اگر بیمار از نحوه برخورد پزشک، دریافت هزینه غیرقانونی یا قصور در درمان ناراضی باشد، می‌تواند به هیأت‌های بدوی و تجدیدنظر سازمان نظام پزشکی شکایت کند.

پزشکی قانونی

پزشکی قانونی وظیفه بررسی و اعلام نظر کارشناسی درباره میزان آسیب، نحوه وقوع آن و میزان قصور پزشک را بر عهده دارد. نظر این نهاد تاثیر زیادی در روند دادرسی دارد.

دادگاه‌های عمومی

پس از بررسی‌های اولیه، در صورتی که قصور پزشک اثبات شود، پرونده برای صدور حکم نهایی به دادگاه‌های عمومی ارسال می‌شود.

نحوه ثبت و پیگیری شکایت از پزشکان

وزارت بهداشت راهکاری ساده برای ثبت شکایات پزشکی فراهم کرده است. افراد می‌توانند با تماس با سامانه ۱۹۰، تخلفات پزشکی را گزارش داده و کد رهگیری دریافت کنند. برای پیگیری شکایت نیز کافی است با همین سامانه تماس گرفته و کد رهگیری را ارائه دهند.

پس از ثبت شکایت، طی دو روز کاری نتیجه اولیه به شاکی اطلاع داده می‌شود. سپس پرونده برای بررسی دقیق‌تر به کمیته کارشناسی استانی ارجاع شده و طی ۱۰ روز کاری مستندات تکمیل می‌شود. در نهایت، پرونده به دادسرای انتظامی نظام پزشکی و کمیسیون ماده ۱۱ تعزیرات حکومتی ارسال می‌گردد.

مراحل ثبت شکایت از پزشک

در این‌جا به بررسی مراحل ثبت شکایت از پزشک می‌پردازیم:

جمع‌آوری مدارک

قبل از ثبت شکایت، بیمار باید مدارک مربوط به پرونده پزشکی خود را جمع‌آوری کند. این مدارک شامل:

• پرونده پزشکی بیمار (شامل گزارش‌های پزشک، سوابق درمانی، نسخه‌های تجویز شده و آزمایش‌ها)
• مدارک هویتی شاکی (مانند کارت ملی و شناسنامه)
• نظر پزشکان دیگر درباره قصور پزشکی (در صورت امکان)
• شهادت شاهدان (پرستاران، همراهان بیمار یا سایر پزشکان)

ثبت شکایت در دادسرای جرایم پزشکی یا سازمان نظام پزشکی

برای ثبت شکایت، بیمار باید به یکی از مراجع مربوطه مراجعه کرده و درخواست خود را به همراه مدارک ارائه کند. در این مرحله، بیمار باید به‌طور دقیق مشکل خود را توضیح دهد.

ارجاع پرونده به پزشکی قانونی

پس از ثبت شکایت، دادسرا یا نظام پزشکی پرونده را به پزشکی قانونی ارسال می‌کند تا نظر کارشناسی درباره میزان قصور پزشک اعلام شود.

بررسی پرونده در هیأت‌های تخصصی

پس از ارائه نظر پزشکی قانونی، پرونده در هیأت‌های تخصصی بررسی شده و در صورت اثبات قصور، پزشک خاطی به مجازات متناسب محکوم خواهد شد.

صدور حکم نهایی

در نهایت، پس از تکمیل بررسی‌ها، رای نهایی صادر می‌شود. این رأی می‌تواند شامل پرداخت دیه، تعلیق پروانه پزشکی یا مجازات‌های دیگر باشد.

مجازات‌های قانونی در صورت اثبات قصور پزشکی

در صورتی که قصور پزشکی یک پزشک اثبات شود، بسته به شدت تخلف و میزان آسیبی که به بیمار وارد شده است، مجازات‌های مختلفی برای او در نظر گرفته می‌شود. این مجازات‌ها شامل موارد زیر هستند:

• پرداخت دیه: اگر پزشک به دلیل خطای خود باعث آسیب جسمی بیمار شود، ممکن است ملزم به پرداخت دیه گردد. میزان دیه بر اساس نوع و شدت آسیب و نظر پزشکی قانونی تعیین می‌شود.
• تعلیق یا لغو پروانه پزشکی: در صورت ارتکاب تخلفات جدی و مکرر، پزشک ممکن است برای مدت مشخصی از طبابت محروم شود یا حتی پروانه فعالیت او به‌طور کامل لغو گردد. این مجازات معمولاً در مواردی اعمال می‌شود که قصور پزشک خطری جدی برای سلامت بیماران ایجاد کرده باشد.
• حبس تعزیری: در مواردی که قصور پزشکی منجر به مرگ بیمار یا آسیب‌های جبران‌ناپذیر شود، پزشک ممکن است به حبس تعزیری محکوم گردد. این نوع مجازات معمولاً برای تخلفات سنگین در نظر گرفته می‌شود.
• جبران خسارت مالی: اگر بیمار به دلیل خطای پزشکی متحمل هزینه‌های درمانی اضافی شود، می‌تواند از طریق شکایت قانونی درخواست جبران خسارت کند. این خسارت ممکن است شامل هزینه‌های پزشکی، دارو، بستری شدن و حتی هزینه‌های از دست‌رفته ناشی از عدم توانایی کار باشد.

مجازات قصور پزشکی بسته به نوع تخلف و میزان آسیب تعیین شده و معمولاً پس از بررسی دقیق در مراجع قانونی اعمال می‌شود.

نکات کلیدی در ثبت شکایت از پزشک

شکایت از پزشک به دلیل قصور پزشکی نیاز به آگاهی از مراحل قانونی و رعایت برخی نکات مهم دارد. یکی از نخستین اقداماتی که بیماران باید انجام دهند، مشورت با وکیل متخصص در زمینه دعاوی پزشکی است. وکیلی که در این حوزه تجربه دارد، می‌تواند مسیر قانونی را به درستی مشخص کرده و شانس موفقیت در پرونده را افزایش دهد.

همچنین، اقدام سریع برای ثبت شکایت اهمیت زیادی دارد. در برخی موارد، قوانین محدودیت زمانی برای ثبت شکایت تعیین کرده‌اند و در صورت تاخیر، ممکن است حق بیمار برای پیگیری پرونده از بین برود. بنابراین، بهتر است بلافاصله پس از مشاهده قصور، شکایت را ثبت کنید.

یکی دیگر از نکات مهم، پرهیز از تهدید پزشک است. تهدید یا برخورد احساسی می‌تواند روند قانونی را مختل کرده و حتی به ضرر بیمار تمام شود. به جای اقدامات احساسی، باید با استناد به مستندات پزشکی و قانونی شکایت را پیگیری کرد.

در برخی موارد، امکان حل اختلاف به‌صورت دوستانه وجود دارد. برخی پزشکان در صورت اطلاع از اشتباه خود، ممکن است برای جبران خسارت با بیمار به توافق برسند. اگرچه این روش همیشه امکان‌پذیر نیست، اما می‌تواند راهکاری سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر نسبت به پیگیری‌های قانونی باشد.

قصور پزشکی موضوعی جدی است که می‌تواند سلامت بیماران را به خطر بیندازد. آگاهی از حقوق قانونی و مراحل ثبت شکایت می‌تواند به بیماران کمک کند تا در صورت مواجهه با خطای پزشکی، به‌درستی اقدام نمایند. با ثبت شکایت در مراجع صالح و ارائه مدارک کافی، امکان احقاق حق وجود دارد. همچنین، بهتر است بیماران قبل از اقدام قانونی، با یک وکیل مشورت کنند تا از روند پیگیری و حقوق خود مطلع شوند.