آخرین بازمانده جنگل جلگه ای گلستان در معرض خطر نابودی
ام ویک/گلستان توسعهٔ زراعت و شالی کاری، افزایش قاچاق چوب، گسترش شهرها و روستاها و ویلاسازی و شهرک سازی جنگل های جلگه ای دلند را در معرض نابودی قرار داده تا آنجا که شاید ما آخرین نسلی باشیم که جنگل انحصاری جلگه ای «دلند» را می بینم.
محمد اسماعیل اسدی، پژوهشگر بین المللی آب و خاک در گفت وگو با خبرنگار ام ویک اظهار کرد: جنگل های جلگه ای که بخشی از جنگل های کهن هیرکانی است در گذشته به قدری متراکم بود که بعضی از روستاها نام خود را از نام درختان گرفتند. اما امروزه به علت گسترش شهرسازی و برخی زیاده خواهی های بشر وسعت این جنگل ها رو به کاهش است و اگر اقدامات حفاظتی صورت نگیرد در آینده ای نه چندان دور شاهد محو کامل این جنگل ها خواهیم بود.
وی با اشاره به اینکه آب و هوای منطقه جلگه گرم تر و معتدل تر و دوره رشد آن طولانی تر است و سیمای گیاهی متفاوتی در مقایسه با کوهستان دارد، گفت: بهترین نمونه جنگل های جلگه ای در شمال کشور پارک های جنگی نظیر سی سنگان در نوشهر و پارک جنگلی نور در استان مازندران و گیسوم در استان گیلان و جنگل های قرق و دلند در استان گلستان هستند.
پژوهشگر بین المللی آب و خاک ادامه داد: درحال حاضر دو گونه از ذخیره گاه های جنگلی استان گلستان شامل پارک های قرق و دلند که از مهم ترین مصادیق جنگل های جلگه ای کشور محسوب می شوند به دلیل استفاده بیش از ظرفیت و همچنین حفر چاه های مجاز و غیر مجاز کشاورزی که اکثرا برای کشت شالی مورد استفاده قرار می گیرند در خطر تخریب و محو کامل قرار دارند.
مراجعه بیش از ظرفیت گردشگر و کاهش زادآوری اراضی جنگلی دلند
اسدی با اشاره به اینکه مساحت این جنگل ها کم است و تصرف برای تبدیل به زمین های کشاورزی و گسترش شهرها و روستاها و ویلاسازی و شهرک سازی باعث تخریب آن شده است، گفت: در این پارک های جنگلی منحصر به فرد در استان گلستان به دلیل استفاده بیش از حد و مراجعه بیش از ظرفیت، گردشگر و مسافر، خاک عرصه کوبیده و متراکم شده و زادآوری مختل شده و گونه های موجود در این پارک ها به علت پایان دیرزیستی و نبود زادآوری، رو به نابودی می روند.
این محقق گلستانی ادامه داد: در این پارک ها به دلیل عدم آگاهی گردشگران از اهمیت حیاتی این جنگل ها در تامین اکسیژن و کاهش آلودگی هوا و همچنین بقای بشر و افروختن آتش روی عرصه با استفاده از خشک دارها و لاشبرگ ها کوبیدگی خاک به وفور مشاهده می شود.
وی با توضیح اینکه پارک جنگلی دلند پوشیده ازدرختان با ارزش جنگل های شمال مانند بلوط، آزاد، افرا و گونه یادگار عصر یخبندان یعنی انجیلی است به طوری که این جنگل را به خاطر وفور درختان آزاد ذخیره گاه ژنتیکی این گونه هیرکانی نامید، گفت: در جنگل زیبای جلگه ای دلند خسارت عمده اغلب بر اثر توسعه زمین های کشاورزی به ویژه اراضی شالیکاری است زیرا اکثر جنگل های جلگه ای خاک مناسبی برای تبدیل به شالیزار دارند و به دلیل درآمد زیاد اراضی شالیزاری بدون بسته های مناسب اقتصادی و حمایت های بالادستی جلوگیری از تبدیل این جنگل ها به اراضی شالیزاری کار دشواری است.
توسعه زراعت و شالیکاری بلای جان دلند
اسدی با بیان اینکه توسعهٔ زراعت و شالی کاری و افزایش قاچاق چوب جنگل های جلگه ای دلند را در موقعیتی قرار داده تا شاید ما آخرین نسلی باشیم که جنگل انحصاری جلگه ای «دلند» را می بیند، افزود: سهم ایران از جنگل های جلگه ای در دشت و شمال جادهٔ اصلی گرگان مینودشت در گلستان تنها 608 هکتار است و اگر از بالا به جنگل «دلند» نگاه کنیم محدوده ای محصور در میان شالیزارها را می بینیم که در تابستان حقابه درختان جنگلی این محدوده را می نوشند.
این محقق گلستانی تصریح کرد: چاه های آب مجاز و غیرمجاز کشاورزی میان درختان انجیلی، آزاد و بلوط گم شده است، سه چاه آبی که مردم دلند را سیراب می کنند هم از بالا پیدا نیست. در عوض در محدودهٔ پیرامونی جنگل، درختانی با برگ های رنگارنگ درخت انجیلی را می بینید، این ها همان درختان یادگار عصر یخبندان و بازمانده دوران سوم زمین شناسی یعنی ژوراسیک هستند، با پایین رفتن سطح آب، ریشه ها تلاششان برای سیراب کردن درخت بی ثمر مانده است.
وی با بیان اینکه «دلند» درحال تبدیل شدن به جنگلی مخروبه است و با پایان عمرش، ایران برای همیشه این محدوده از جنگل های جلگه ای خود را از دست خواهد داد، افزود: قسمت شمال جادهٔ گرگان-مشهد هیچ جنگل جلگه ای جز «دلند» باقی نمانده و هم زمان با محو جنگل، حیات جانوری نیز از این منطقه رخت بر بسته است.
نابودی حیات جانوری دلند در تصادفات جاده ای
پژوهشگر بین المللی آب و خاک با اشاره به اینکه این جنگل سم داران خود را از دست داده و ارتباطش با جنگل های بالادست قطع شده است، بیان کرد: حیواناتی که قصد عبور از جاده را دارند، اغلب در اثر تصادفات رانندگی از بین می روند، تنها پرندگان که قدرت پرواز دارند باقی مانده اند. زمانی که یک جنگل فون یا حیات جانوری خود را از دست بدهد، قطعاً دچار ناپایداری شده و بقای خود را از دست خواهد داد و قادر به خدمات کامل اکوسیستمی تعریف شده خود نخواهد بود.
اسدی با تاکید این نکته که تنها قاچاق چوب نیست که بلای جان «دلند» شده و شالیزارها و زراعت هم آب این محدوده را به درون خود می کشد، گفت: «در جنگل چاه شرب حفر شده که آب را از دسترس درختان خارج می سازد و آن ها را در برابر آفات و بیماری ها آسیب پذیر می کند. » در همین مقوله پیشنهاد می شود که باید برای جنگل جلگه ای دلند که تنها جنگل جلگه ای شمال بزرگراه سراسری گرگان مشهد است شناسنامه تهیه شده و ثبت ملی گردد و همچنین به خوبی محافظت شود زیرا از بین رفتن این جنگل نه تنها به معنای نابودی گیاهان است بلکه حیات جانورانی که در آن زندگی می کنند نیز مختل می شود و ممکن است به انقراض نسل برخی از جانوران بینجامد.
ثبت ملی جنگل دلند راهی برای نجات آن
وی ثبت ملی جنگل دلند به عنوان تنها بازماندهٔ جنگل های جلگه ای ایران در شمال جادهٔ گلستان به مشهد استیکی از راهکارهای بهبود وضعیت این جنگل ارزشمند برشمرد و تصریح کرد: ما با یک فاجعه زیست محیطی مواجه هستیم. باید دست اندرکاران امور آب، محیط زیست، منابع طبیعی و جهادکشاورزی استان بررسی و رسیدگی لازم به الگوی کشت اهالی و چاه های آب را در راس امور خود قرار دهند.
اسدی فقر اقتصادی و فرهنگی را باعث قطع گستردهٔ درختان دلند دانست و تاکید کرد: اگر این محدوده ثبت ملی شود، می توان روی برندسازی و توسعهٔ اکوتوریسم و توانمندسازی اقتصادی پایدار اهالی منطقه سرمایه گذاری و فعالیت کرد، در غیر این صورت، همهٔ عوامل مخرب درنهایت «دلند» را از بین می برند، حتی همین الان هم برخی به آن، عنوان جنگل مخروبه داده اند.
محقق گلستانی با اشاره به اینکه «دلند» به عنوان جنگل جلگه ای بازمانده از تخریب ها و جزیی از جنگل های هیرکانی است، گفت: امروزه شرایط ناراحت کننده ای بر آن حاکم است و برخی اهالی روستای اطراف جنگل دخل و تصرف زیادی در این محدوده دارند. اهالی درخت های انجیلی، آزاد و بلوط را قطع می کنند و به عنوان چوب به دلالان می فروشند.
به گزارش ام ویک، ایران دارای 14 میلیون هکتار جنگل است که حدود 2 میلیون هکتار آن در شمال کشور واقع است. قدمت جنگل های باستانی هیرکانی ایران به بیش از پنجاه میلیون سال قبل برمی گردد.
مساحت این عرصه های جنگلی در حدود یک درصد جنگل های اروپاست ولی تعداد گونه های آن 16 درصد گونه های موجود در کل قاره اروپاست. این مقایسه ها نشان می دهد جنگل های هیرکانی در شمال ایران با وجود مساحت کم، تنوع گونه ای بسیار زیادی دارد و از این نظر و به دلیل تنوع زیستی و گستردگی ذخایر ژنتیکی، شایسته حفاظت بیشتر و تحقیقات زیادی است.
جنگل های هیرکانی بخشی از ثروت بزرگ جهانی هستند که در سال 2019 به عنوان میراث طبیعی جهانی در سازمان یونسکوثبت گردیده اند و اکنون میراثی برای تمام جهانیان محسوب می شوند و نگهداری و محافظت از آن ها مسیولیتی بزرگ برای تک تک شهروندان کشور عزیزمان ایران است.
پایان خبر ام ویک
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "آخرین بازمانده جنگل جلگه ای گلستان در معرض خطر نابودی" هستید؟ با کلیک بر روی استان ها، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "آخرین بازمانده جنگل جلگه ای گلستان در معرض خطر نابودی"، کلیک کنید.