نامه ها؛ از فرصت تا فرجام

دوم) ما بد بدرقه بوده ایم در مذاکره و نیز در «پذیرش نامه ها و سفیران صلح» و دوستی بی تقصیر هم خیلی نبوده ایم؛ یک ایران بوده است و وجوه مختلف قدرت و شکوه تمدنی. همین ها و دیگر عوامل شاید باعث می شده تا از موضعمان سخت و دشوار دست می کشیدیم تا جایی که در پاره کردن نامه های دیگر سران و پادشاهان کشورها سابقه داریم.

زبان امروز نامه های دیپلماسی اما «زبان فرصت» است تا «زبان تهدید». لااقل از سطرهای نانوشته این دست نامه ها بیش از آن که تفسیر به تهدید کرد؛ می شود با ابتکار عمل از آن فرصت ساخت؛ هنر دیپلماسی مگر جز این است؟

سوم) تجربه ها را اگر داینامیک دانستیم؛ نامه نگاری ها و مبادله آن نیز خود تجربه متفاوتی است؛ منتها به شرط آن که بنای بر مذاکره و تعامل تا دستیابی به قراردادهای دوجانبه و چندجانبه اقتصادی باشد؛ امری که دیپلماسی نامه را به فرجامی روشن تبدیل و نیز تضمین می کند.

چهارم) امریکای ترامپ امریکای ایلان ماسک و «سرمایه گذاران اقتصاد دیجیتال» محسوب می شود. از این زاویه هم باید نیم نگاهی البته جدی داشت. خاصه آن که ما در خاورمیانه یک وزنه سنگین به شمار می آییم. خاورمیانه ای که در حال یک دگردیسی و شتاب فزاینده قرار دارد. سرمایه گذاری روی هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ در کشورهای این منطقه وقتی پای ایران به میان آید؛ بی تردید شکل دیگری خواهد گرفت.

اینها زوایای دیگری است که نمی توان و نباید به سادگی از همین «امریکای مشترک ترامپ – ایلان ماسک» گذشت؛ به هیچ وجه.

بازخوانی منافع ملی ما چه پاسخی به کنش متقابل احتمالی ما در برابر «دیپلماسی نامه نگاری» جز این می دهد که از این فرصت نباید عبور کرد.

آخر) با تمرکز بر این نکته که مذاکره بدون واسطه با امریکای ترامپ – ایلان ماسک ایران را به شرایط مورد نظرش نزدیک تر خواهد ساخت؛ اولویت بعدی هدف گذاری بر روی «نتایج مذاکره» است. هیچ مذاکره ای سابقه ندارد که بدون دستیابی به همکاری های اقتصادی پایدار بماند؛ پایدار هم نخواهد ماند.

تجربه های معاصر و قرارداد ۱+۵ در سال ۹۴ نیز از این قاعده مستثنا نبود مستثنا هم نیست. بی تردید هرکدام از اعضای شش گانه همان قرارداد – وقتی از منافع آن کنار زده شوند – خروج را بر ماندن ترجیح می دهند.

این بار ایران با شرایط و هدف گذاری تازه می تواند در سایه همکاری ها و قراردادهای اقتصادی – به ویژه میان بخش خصوصی دو کشور ایران و امریکا در گام نخست – ثبات هر نوع تفاهم و سپس قراردادی را فراهم سازند.

فرجام ما در فرصت سازی تازه از رهگذر دیپلماسی نامه های مبادله شده می گذرد. نگذاریم این فرصت ها از کف برود. همین و بس.

مجید رضاییان – استاد دانشگاه و پژوهشگر ژورنالیسم

۵۷۵۷