علت رد مقاله توسط ادیتور

رد شدن مقاله علمی توسط ادیتور مجله اتفاقی رایج است که دلایل متعددی دارد. اصلی‌ترین عوامل شامل عدم همخوانی موضوع با حوزه فعالیت مجله ضعف متدولوژی تحقیق مشکلات نگارشی و عدم رعایت دستورالعمل‌ها هستند. شناخت این موارد به نویسندگان کمک می‌کند تا مقاله‌ای با کیفیت بالاتر و شانس پذیرش بیشتر ارائه دهند.

ادیتورهای مجلات علمی نقش دروازه‌بان اصلی را ایفا می‌کنند. وظیفه آن‌ها ارزیابی اولیه مقالات پیش از ارسال برای داوری تخصصی است. این ارزیابی سریع که گاهی منجر به رد مقاله در همان مرحله نخست می‌شود با هدف صرفه‌جویی در زمان داوران و تمرکز بر مقالاتی انجام می‌گیرد که بیشترین شانس پذیرش و همخوانی با استانداردهای مجله را دارند. دلایل متعددی می‌تواند باعث شود که ادیتور مقاله‌ای را بدون فرستادن برای داوری رد کند. این دلایل معمولاً به مسائل بنیادی مربوط می‌شوند؛ مسائلی که نشان می‌دهند مقاله حتی پیش از بررسی عمیق‌تر توسط متخصصان حوزه با الزامات اساسی نشر در آن مجله خاص همخوانی ندارد یا دارای نقص‌های آشکاری است. شناخت این علت‌ها برای هر پژوهشگری که قصد انتشار کار خود را دارد حیاتی است. این آگاهی به نویسندگان کمک می‌کند تا پیش از سابمیت مقاله‌ی خود را از جوانب مختلف بررسی کرده و احتمال رد شدن در مرحله ادیتوریال را به حداقل برسانند. این فرآیند غربالگری اولیه نشان‌دهنده اهمیت توجه دقیق به جزئیات هم از نظر محتوایی و هم از نظر شکلی و همچنین درک صحیح از جایگاه و اهداف مجله مورد نظر است. اغلب اوقات رفع این ایرادات اولیه نسبتاً ساده‌تر از پاسخگویی به نظرات داوران تخصصی است اما نادیده گرفتن آن‌ها به معنای هدر رفتن تلاش پژوهشگر و به تأخیر افتادن فرآیند انتشار است. در ادامه به تفصیل به رایج‌ترین دلایل رد مقاله توسط ادیتور می‌پردازیم.

عدم همخوانی مقاله با حوزه فعالیت مجله

یکی از شایع‌ترین و در عین حال ساده‌ترین دلایل برای رد شدن سریع مقاله توسط ادیتور نامرتبط بودن موضوع یا رویکرد پژوهش با دامنه تخصصی و اهداف نشریه است. هر ژورنال علمی بر روی حوزه خاصی از دانش تمرکز دارد و مقالاتی را منتشر می‌کند که در چارچوب موضوعی یا روش‌شناختی آن قرار گیرند. پیش از ارسال مقاله نویسنده باید وب‌سایت مجله را به دقت بررسی کرده و بخش “درباره ما” یا “اهداف و دامنه” (Aims and Scope) را مطالعه کند. اگر موضوع مقاله جامعه آماری نوع مطالعه (مثلاً بالینی در مقابل پایه) یا حتی منطقه جغرافیایی مورد تمرکز خارج از حیطه مورد علاقه ژورنال باشد ادیتور بدون درنگ آن را رد خواهد کرد. ادیتورها به دنبال مقالاتی هستند که به خوانندگان و متخصصان همان حوزه خاص مرتبط باشند و به اهداف نشریه در پوشش موضوعات خاص کمک کنند. ارسال مقاله‌ای که به وضوح خارج از این محدوده است نشان‌دهنده عدم تحقیق کافی نویسنده درباره مجله مناسب برای انتشار کارش است و وقت ادیتور را نیز هدر می‌دهد. بنابراین اولین گام حیاتی پیش از سابمیت اطمینان کامل از تطابق موضوع و محتوای مقاله با اسکوپ تعریف شده برای آن نشریه است. این شامل بررسی مقالات قبلی منتشر شده در آن ژورنال نیز می‌شود تا درک بهتری از نوع پژوهش‌هایی که پذیرفته می‌شوند به دست آید.

ضعف در متدولوژی تحقیق

حتی اگر موضوع مقاله با حوزه فعالیت مجله همخوانی داشته باشد وجود ایرادات اساسی در روش‌شناسی تحقیق می‌تواند منجر به رد سریع آن توسط ادیتور شود. متدولوژی قوی ستون فقرات یک پژوهش علمی معتبر است و نشان می‌دهد که نتایج به دست آمده قابل اعتماد و قابل دفاع هستند. ادیتورها که خود معمولاً از متخصصان حوزه هستند می‌توانند با بررسی بخش روش کار (Methodology) ضعف‌های آشکار در طراحی مطالعه انتخاب شرکت‌کنندگان یا نمونه ابزار جمع‌آوری داده‌ها یا رویکرد کلی پژوهش را تشخیص دهند. یک روش‌شناسی ضعیف اعتبار یافته‌ها را زیر سوال می‌برد و نشان می‌دهد که پژوهش فاقد دقت علمی لازم برای انتشار در یک نشریه معتبر است. این شامل مواردی مانند عدم تعریف روشن متغیرها انتخاب نامناسب طرح پژوهشی برای پاسخ به سوال تحقیق یا استفاده از ابزارهایی با روایی و پایایی پایین است. ادیتورها وقت و منابع محدودی دارند و مقالاتی با ایرادات روش‌شناختی بنیادی را معمولاً برای داوری تخصصی ارسال نمی‌کنند زیرا احتمال پذیرش آن‌ها پس از داوری نیز بسیار کم است و نیاز به بازنگری‌های اساسی دارند که از عهده داوران خارج است. بنابراین استحکام و دقت در بخش روش‌شناسی عاملی تعیین‌کننده در عبور مقاله از مرحله ارزیابی اولیه توسط ادیتور است.

حجم نمونه ناکافی

یکی از جلوه‌های ضعف در متدولوژی استفاده از حجم نمونه‌ای است که برای دستیابی به نتایج معتبر و قابل تعمیم کافی نباشد. در بسیاری از مطالعات کمی حجم نمونه نقش حیاتی در قدرت آماری (Statistical Power) ایفا می‌کند؛ یعنی توانایی مطالعه برای تشخیص اثر یا تفاوتی که واقعاً در جامعه وجود دارد. اگر تعداد شرکت‌کنندگان یا واحدهای مورد مطالعه بسیار کم باشد نتایج ممکن است تحت تأثیر تصادف قرار گرفته و یافته‌ها از دقت کافی برخوردار نباشند یا نتوانند یافته‌های معناداری را حتی در صورت وجود آشکار سازند. ادیتورها به‌ویژه در رشته‌هایی که مطالعات مبتنی بر نمونه‌گیری رایج است به این موضوع توجه زیادی دارند. عدم ارائه توجیه مناسب برای حجم نمونه (مثلاً از طریق محاسبه توان آماری پیش از شروع مطالعه) یا استفاده از نمونه‌ای که به وضوح برای سوال پژوهش بسیار کوچک است می‌تواند نشان‌دهنده ضعف جدی در طراحی مطالعه باشد. این مسئله باعث می‌شود که اعتبار داخلی و خارجی یافته‌ها زیر سوال برود و ادیتور مقاله را فاقد ارزش علمی کافی برای ارسال به مرحله داوری تشخیص دهد. بنابراین پژوهشگران باید اطمینان حاصل کنند که حجم نمونه آن‌ها متناسب با طرح مطالعه روش تحلیل آماری و اندازه اثر مورد انتظار است و این انتخاب را به وضوح در مقاله خود مستند کنند.

روش تحلیل آماری نامناسب

انتخاب و به کارگیری روش‌های تحلیل آماری نامناسب برای داده‌ها یا سوال پژوهش یکی دیگر از نقاط ضعف متدولوژیک است که می‌تواند منجر به رد مقاله توسط ادیتور شود. تحلیل آماری نادرست می‌تواند به نتایج گمراه‌کننده یا کاملاً غلط منجر شود حتی اگر داده‌ها به درستی جمع‌آوری شده باشند. ادیتورها به‌ویژه آن‌هایی که آشنایی خوبی با آمار دارند یا با ویراستاران آماری همکاری می‌کنند می‌توانند با بررسی بخش روش تحلیل داده‌ها و نتایج اشتباهات فاحش در این زمینه را تشخیص دهند. استفاده از آزمون‌های آماری که با نوع داده‌ها (مثلاً داده‌های پیوسته در مقابل دسته‌ای) یا طرح پژوهشی همخوانی ندارند نادیده گرفتن پیش‌فرض‌های آزمون‌های آماری پارامتریک یا به کارگیری روش‌های تحلیل بیش از حد ساده یا پیچیده برای سوال پژوهش همگی نمونه‌هایی از این مشکل هستند. یک تحلیل آماری قوی و مناسب نه تنها باید داده‌ها را به درستی تفسیر کند بلکه باید به طور مستقیم به سوالات یا فرضیه‌های پژوهش پاسخ دهد. اگر ادیتور متوجه شود که روش تحلیل آماری به کار رفته نمی‌تواند نتایج معتبری ارائه دهد یا با اهداف مطالعه همخوانی ندارد احتمالاً مقاله را پیش از ارسال برای داوری تخصصی رد خواهد کرد. دقت در این بخش نشان‌دهنده توانایی پژوهشگر در پردازش و تفسیر علمی داده‌ها است.

عدم نوآوری یا اصالت مقاله

مجلات علمی معتبر به دنبال انتشار پژوهش‌هایی هستند که دانش موجود را به پیش ببرند و یافته‌های جدید بدیع یا رویکردهای نوآورانه ارائه دهند. مقاله‌ای که فاقد نوآوری یا اصالت کافی باشد حتی اگر از نظر روش‌شناسی بی‌نقص باشد ممکن است توسط ادیتور رد شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که پژوهش صرفاً یافته‌های قبلی را تکرار کند به سوالی پاسخ دهد که پیش از این به طور کامل پاسخ داده شده است یا تنها یک گام بسیار کوچک و ناچیز در مقایسه با کارهای قبلی در آن حوزه بردارد. ادیتورها با مرور ادبیات و آگاهی از تحولات اخیر در زمینه تخصصی مجله خود می‌توانند تشخیص دهند که آیا یک مقاله حاوی ایده‌ای تازه یافته‌ای غیرمنتظره یا رویکردی جدید است که ارزش انتشار داشته باشد یا خیر. اگر مقاله صرفاً یک تکرار یا تغییر کوچکی از مطالعات قبلی باشد و به وضوح نشان ندهد که چه چیز جدیدی به دانش موجود اضافه می‌کند ادیتور آن را فاقد اهمیت و اولویت برای انتشار در مجله خود خواهد دانست. اصالت مقاله می‌تواند در موضوع تحقیق روش‌شناسی به کار رفته داده‌های جمع‌آوری شده نتایج به دست آمده یا حتی تفسیر و چارچوب نظری ارائه شده نمود پیدا کند. نویسندگان باید به وضوح در مقدمه و بحث مقاله خود جنبه‌های نوآورانه و اهمیت کارشان را برجسته سازند تا ادیتور متقاعد شود که با یک پژوهش اصیل و ارزشمند روبروست.

ضعف در مرور ادبیات پیشینه تحقیق

بخش مرور ادبیات (Literature Review) در یک مقاله علمی نقش حیاتی در قرار دادن پژوهش در بستر دانش موجود ایفا می‌کند و نشان می‌دهد که نویسندگان تا چه حد با پیشینه تحقیق در حوزه خود آشنا هستند. ضعف در این بخش می‌تواند یکی دیگر از دلایل رد مقاله توسط ادیتور باشد. یک مرور ادبیات ضعیف ممکن است نتواند به درستی اهمیت موضوع تحقیق را نشان دهد ارتباط پژوهش حاضر را با کارهای قبلی تبیین کند یا مهم‌تر از همه شکاف دانش (Knowledge Gap) را که پژوهش قصد پر کردن آن را دارد به وضوح مشخص سازد. ادیتور با خواندن این بخش سطح تسلط نویسندگان بر حوزه تخصصی را ارزیابی می‌کند. اگر مرور ادبیات سطحی نامنظم یا فاقد تحلیل انتقادی باشد این تصور را ایجاد می‌کند که نویسندگان از آخرین پیشرفت‌ها یا مهم‌ترین پژوهش‌های انجام شده در زمینه خود بی‌اطلاع هستند. این مسئله نه تنها اعتبار علمی مقاله را کاهش می‌دهد بلکه ادعای نوآوری یا اهمیت پژوهش را نیز تضعیف می‌کند. یک مرور ادبیات قوی باید نه تنها خلاصه‌ای از کارهای قبلی باشد بلکه باید آن‌ها را تحلیل کرده نقاط قوت و ضعفشان را برشمرده و نشان دهد که پژوهش حاضر چگونه بر پایه آن‌ها بنا شده و چه چیز جدیدی اضافه می‌کند. ناتوانی در انجام این کار به شیوه‌ای مؤثر سیگنالی منفی به ادیتور ارسال می‌کند.

عدم ارجاع به مقالات کلیدی حوزه

بخشی از ضعف در مرور ادبیات نادیده گرفتن یا عدم ارجاع به مقالات کلیدی تأثیرگذار و پایه‌ای در حوزه تخصصی مورد بحث است. در هر رشته علمی مجموعه ای از پژوهش‌ها وجود دارند که به عنوان سنگ بنای دانش آن حوزه محسوب می‌شوند یا نقاط عطف مهمی در پیشرفت آن بوده‌اند. این مقالات اغلب توسط متخصصان آن زمینه شناخته شده‌اند و انتظار می‌رود هر پژوهشگر فعال در آن حوزه با آن‌ها آشنا باشد و در صورت لزوم به آن‌ها ارجاع دهد. عدم ذکر این منابع کلیدی در مرور ادبیات یا بحث مقاله نشان‌دهنده عدم تسلط نویسندگان بر تاریخچه و مهم‌ترین دستاوردهای حوزه خود است. این مسئله نه تنها اعتبار مرور ادبیات را زیر سوال می‌برد بلکه ممکن است این تصور را ایجاد کند که نویسندگان به اندازه کافی تحقیق نکرده‌اند یا از اهمیت کارهای قبلی آگاه نیستند. ادیتورها که معمولاً خود از متخصصان آن رشته هستند به سرعت متوجه غیبت ارجاعات مهم می‌شوند و این موضوع را نشانه‌ای از ضعف در درک عمیق زمینه پژوهش تلقی می‌کنند. ارجاع دقیق و مناسب به مقالات کلیدی نشانه‌ای از احترام به پیشینه علمی و توانایی نویسنده در قرار دادن کار خود در بستر صحیح علمی است و به تقویت اعتبار کلی مقاله نزد ادیتور کمک می‌کند.

قدیمی بودن منابع استفاده شده

در حالی که ارجاع به مقالات کلیدی و پایه‌ای در یک حوزه ضروری است اتکای بیش از حد و انحصاری به منابع قدیمی و عدم استفاده از پژوهش‌های جدیدتر نیز می‌تواند نشانه‌ای از ضعف در مرور ادبیات و به روز نبودن نویسندگان باشد. دانش علمی به سرعت در حال پیشرفت است و یافته‌ها روش‌ها و نظریه‌های جدید به طور مداوم منتشر می‌شوند. انتظار می‌رود یک مقاله علمی که برای انتشار در یک مجله معتبر ارسال می‌شود با آخرین تحولات و پژوهش‌های انجام شده در زمینه خود درگیر باشد و به آن‌ها ارجاع دهد. استفاده نکردن از منابع جدید و معتبر (به‌ویژه در چند سال اخیر مگر در مورد اصول بنیادین) این پیام را به ادیتور می‌دهد که نویسندگان از وضعیت فعلی دانش در حوزه خود بی‌اطلاع هستند یا پژوهش آن‌ها بر اساس اطلاعات منسوخ شده است. این مسئله می‌تواند اعتبار و ارتباط مقاله با مسائل روز علمی را کاهش دهد. البته اهمیت به‌روز بودن منابع بسته به حوزه علمی متفاوت است؛ در برخی رشته‌ها سرعت تغییرات بیشتر است. با این حال به طور کلی ترکیبی از منابع کلاسیک و تأثیرگذار در کنار جدیدترین و مرتبط‌ترین مقالات نشان‌دهنده تسلط نویسنده بر پیشینه و حال حاضر دانش در حوزه تخصصی خود است. ادیتورها به دنبال مقالاتی هستند که بر پایه دانش روز بنا شده باشند و به پیشرفت‌های اخیر واکنش نشان دهند.

مشکلات نگارشی و زبانی مقاله

کیفیت نگارش و زبان مقاله تأثیر مستقیمی بر درک محتوای آن دارد و مشکلات در این زمینه می‌تواند دلیلی برای رد مقاله توسط ادیتور باشد حتی اگر پژوهش از نظر علمی قوی باشد. یک مقاله علمی باید به زبانی روشن دقیق مختصر و بدون ابهام نوشته شود. وجود اشتباهات متعدد گرامری املایی نحوی یا استفاده از جمله‌بندی‌های پیچیده و نامفهوم خواندن و درک مقاله را دشوار می‌سازد. این مشکلات نه تنها حرفه‌ای بودن کار را زیر سوال می‌برند بلکه ممکن است باعث شوند که ادیتور یا داوران نتوانند منظور نویسنده را به درستی درک کنند یا اهمیت یافته‌ها را دریابند. ادیتورها وقت محدودی دارند و مقالاتی که نیازمند ویراستاری زبانی گسترده هستند را معمولاً رد می‌کنند زیرا انتظار می‌رود نویسندگان پیش از ارسال از کیفیت نگارش مقاله خود اطمینان حاصل کنند. مشکلات زبانی ممکن است نشانه‌ای از عدم دقت کلی نویسنده در انجام پژوهش یا نگارش آن نیز تلقی شود. به خصوص برای نویسندگان غیربومی زبان انتشار (مثلاً انگلیسی) سرمایه‌گذاری بر روی ویراستاری حرفه‌ای پیش از ارسال مقاله امری ضروری است تا اطمینان حاصل شود که مشکلات زبانی مانع از ارزیابی عادلانه محتوای علمی مقاله نمی‌شود. وضوح و دقت در بیان بخشی جدایی‌ناپذیر از ارتباط علمی مؤثر است.

اشتباهات گرامری و املایی

فارغ از زبان نگارش مقاله (فارسی یا انگلیسی) وجود اشتباهات پرتعداد گرامری املایی و نقطه‌گذاری یکی از رایج‌ترین اشکال مشکلات نگارشی است که می‌تواند نظر ادیتور را منفی کند. این اشتباهات هرچند ممکن است در نگاه اول جزئی به نظر برسند اما در مجموع باعث کاهش اعتبار مقاله و حواس‌پرتی خواننده می‌شوند. مقاله‌ای که پر از غلط‌های املایی یا جمله‌بندی‌های نادرست است این تصور را ایجاد می‌کند که نویسندگان در فرآیند نگارش و بازبینی دقت کافی نداشته‌اند. در محیط‌های علمی انتظار می‌رود که مقالات با نهایت دقت نگارشی تهیه شوند. ادیتورها زمان محدودی برای بررسی مقالات دارند و مقاله‌ای که نیازمند اصلاحات زبانی گسترده است بار اضافی بر دوش آن‌ها و در نهایت بر فرآیند تولید مجله تحمیل می‌کند. در مجلات بین‌المللی اشتباهات گرامری در زبان انگلیسی که زبان دوم نویسنده است ممکن است تا حدی قابل درک باشد اما تعداد زیاد آن‌ها نشانه‌ای از عدم سرمایه‌گذاری کافی بر روی ویراستاری زبان است. این مشکلات می‌توانند درک صحیح محتوای علمی را دشوار ساخته و به ادیتور این پیام را برسانند که مقاله برای انتشار هنوز آماده نیست. دقت در جزئیات نگارشی نشانه‌ای از حرفه‌ای بودن و توجه نویسنده به کیفیت کلی کارش است.

عدم وضوح در بیان مطلب

فراتر از اشتباهات مکانیکی مانند غلط‌های املایی و گرامری عدم وضوح در بیان مطلب یکی دیگر از مشکلات جدی نگارشی است که می‌تواند منجر به رد مقاله شود. یک مقاله علمی باید منطق و جریان فکری روشنی داشته باشد. اگر نویسندگان نتوانند سوال پژوهش روش‌شناسی یافته‌ها و نتیجه‌گیری‌های خود را به صورت شفاف و قابل فهم بیان کنند حتی قوی‌ترین پژوهش‌ها نیز ارزش خود را از دست می‌دهند. جمله‌بندی‌های پیچیده و طولانی استفاده بیش از حد از اصطلاحات تخصصی بدون توضیح عدم ارتباط منطقی بین پاراگراف‌ها یا بخش‌های مختلف مقاله و ناتوانی در برجسته کردن یافته‌های کلیدی همگی نمونه‌هایی از عدم وضوح هستند. ادیتور باید بتواند با خواندن بخش‌های اصلی مقاله (مقدمه روش کار نتایج بحث) به سرعت و به راحتی درک کند که پژوهش درباره چه چیزی است چگونه انجام شده چه یافته‌هایی داشته و این یافته‌ها چه معنایی دارند. اگر ساختار مقاله نامنظم باشد یا استدلال‌ها به وضوح ارائه نشده باشند ادیتور ممکن است نتیجه بگیرد که مقاله برای انتشار مناسب نیست یا نیازمند بازنگری‌های ساختاری و نگارشی گسترده‌ای است که در مرحله ارزیابی اولیه پذیرفته نیست. وضوح در بیان نشان‌دهنده تفکر منظم و توانایی نویسنده در انتقال مؤثر دانش است.

رعایت نکردن دستورالعمل های مجله

یکی از ساده‌ترین و در عین حال رایج‌ترین دلایل رد مقاله در مرحله اولیه عدم رعایت دقیق دستورالعمل‌های نگارش و ارسال مقاله (Instructions for Authors) است که توسط هر مجله منتشر می‌شود. این دستورالعمل‌ها شامل جزئیاتی مانند فرمت‌بندی کلی مقاله شیوه ارجاع‌دهی نحوه ارائه جداول و اشکال محدودیت حجم (تعداد کلمات) ساختار بخش‌های مختلف و الزامات مربوط به ارسال فایل‌ها هستند. ادیتورها و کارمندان دفتر مجله از این دستورالعمل‌ها برای اطمیناب از یکنواختی و استاندارد بودن مقالات دریافتی استفاده می‌کنند. مقاله‌ای که به وضوح این دستورالعمل‌ها را نادیده گرفته است نشان‌دهنده عدم دقت نویسنده و عدم صرف زمان کافی برای آماده‌سازی مقاله بر اساس الزامات مجله مورد نظر است. این بی‌توجهی ممکن است به عنوان نشانه‌ای از عدم حرفه‌ای بودن تلقی شود و ادیتور را به این نتیجه برساند که نویسندگان به فرآیند سابمیت به اندازه کافی اهمیت نداده‌اند. بسیاری از مجلات مقالاتی را که به طور کامل با دستورالعمل‌های آن‌ها همخوانی ندارند بدون بررسی محتوایی عمیق رد می‌کنند (Desk Reject). رعایت دقیق این دستورالعمل‌ها نه تنها شانس رد شدن مقاله را به دلیل مسائل شکلی کاهش می‌دهد بلکه نشان‌دهنده احترام نویسنده به وقت و قوانین مجله است و فرآیند ارزیابی را برای کارکنان مجله تسهیل می‌کند.

عدم رعایت فرمت جداول و اشکال

جداول و اشکال (نمودارها تصاویر نقشه‌ها) بخش‌های مهمی از یک مقاله علمی هستند که یافته‌های کلیدی را به صورت بصری ارائه می‌دهند. هر مجله دستورالعمل‌های خاصی برای نحوه آماده‌سازی و ارائه این عناصر دارد؛ از جمله فرمت فایل رزولوشن تصاویر شیوه شماره‌گذاری محل قرارگیری توضیحات (caption) و نحوه ارجاع به آن‌ها در متن. عدم رعایت این دستورالعمل‌ها می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در فرآیند تولید مجله شود و کار ادیتور و تیم فنی را افزایش دهد. به عنوان مثال تصاویر با رزولوشن پایین که قابل چاپ نیستند جداولی که فرمت‌بندی پیچیده یا نادرست دارند یا اشکالی که بدون توضیحات کافی ارائه شده‌اند همگی نمونه‌هایی از عدم رعایت فرمت هستند. این مشکلات نه تنها نشانه‌ای از عدم دقت نویسنده در پیروی از قوانین مجله است بلکه ممکن است درک صحیح داده‌های بصری را برای خواننده دشوار سازد. ادیتورها انتظار دارند که جداول و اشکال به صورت حرفه‌ای و مطابق با استانداردهای مجله آماده شوند تا بتوانند مستقیماً در فرآیند نشر مورد استفاده قرار گیرند. مقالاتی که این بخش‌ها را به صورت شلخته یا ناقص ارائه می‌دهند ممکن است به دلیل این ایرادات شکلی رد شوند.

اشتباهات در شیوه ارجاع دهی

شیوه ارجاع‌دهی (Citation Style) در مقالات علمی برای حفظ شفافیت اعتبار و جلوگیری از سرقت ادبی امری حیاتی است. هر مجله معمولاً یک شیوه ارجاع‌دهی خاص (مانند APA ونکوور شیکاگو و غیره) را برای مقالات خود تعیین می‌کند و انتظار دارد که نویسندگان این شیوه را به طور دقیق و یکنواخت در سراسر مقاله رعایت کنند هم در متن اصلی و هم در فهرست منابع پایانی. وجود اشتباهات متعدد در ارجاعات درون متنی (مانند نام نویسنده یا سال) عدم تطابق بین ارجاعات درون متنی و فهرست منابع یا فرمت‌بندی نادرست موارد در فهرست منابع نشانه‌ای از بی‌دقتی نویسنده است. این مشکلات نه تنها باعث سردرگمی خواننده می‌شوند بلکه ممکن است سؤالاتی را درباره صحت ارجاعات و حتی احتمال سرقت ادبی (ناخواسته یا عمدی) مطرح کنند. ادیتورها به این بخش توجه ویژه‌ای دارند زیرا ارجاع‌دهی صحیح نشان‌دهنده رعایت اصول اخلاقی در پژوهش و احترام به کارهای دیگران است. مقاله‌ای که در بخش ارجاعات دارای ایرادات فاحش و متعدد باشد ممکن است به دلیل عدم رعایت استانداردهای آکادمیک در این زمینه رد شود. استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت منابع مانند EndNote یا Mendeley می‌تواند به نویسندگان در جلوگیری از این نوع اشتباهات کمک کند.

سرقت ادبی پلاجیاریسم

سرقت ادبی یا پلاجیاریسم یکی از جدی‌ترین تخلفات اخلاقی در دنیای نشر علمی محسوب می‌شود و کشف آن تقریباً همیشه منجر به رد فوری مقاله توسط ادیتور و گاهی پیامدهای شدیدتر برای نویسندگان می‌شود. سرقت ادبی به معنای استفاده از ایده‌ها کلمات جملات یا داده‌های دیگران بدون ذکر منبع و انتساب صحیح آن به صاحب اصلی است. این عمل شامل کپی کردن بخش‌هایی از مقالات منتشر شده قبلی (حتی مقالات خود نویسنده بدون ارجاع مناسب – Self-Plagiarism) کتاب‌ها گزارش‌ها یا منابع اینترنتی بدون استفاده از علامت نقل قول و ذکر منبع است. مجلات علمی برای بررسی مقالات دریافتی از نرم‌افزارهای تشخیص سرقت ادبی (مانند iThenticate یا Turnitin) استفاده می‌کنند. اگر درصد تشابه مقاله با منابع دیگر از حد مجاز مجله فراتر رود یا بخش‌های قابل توجهی از متن بدون ارجاع مناسب کپی شده باشند ادیتور مقاله را به دلیل سرقت ادبی رد خواهد کرد. این موضوع نشان‌دهنده عدم صداقت علمی و نقض اصول اساسی پژوهش است. ادیتورها در این زمینه بسیار سخت‌گیر هستند و هیچ گونه تساهلی در قبال سرقت ادبی ندارند. اطمینان از بازنویسی ایده‌ها با کلمات خود و ارجاع دقیق به تمام منابع استفاده شده مسئولیت اصلی نویسنده است تا از بروز این مشکل جدی جلوگیری شود.

مسائل اخلاقی در پژوهش

علاوه بر سرقت ادبی سایر مسائل اخلاقی مرتبط با انجام خود پژوهش نیز می‌تواند دلیلی برای رد مقاله توسط ادیتور باشد. مجلات علمی به شدت به رعایت اصول اخلاقی در پژوهش پایبند هستند و انتظار دارند که نویسندگان نیز این اصول را رعایت کنند. این مسائل شامل موارد زیر می‌شود: جعل یا دستکاری داده‌ها (Fabrication or Falsification) که به معنای اختراع یا تغییر داده‌ها برای تطابق با نتایج مورد نظر است؛ عدم اخذ مجوزهای اخلاقی لازم به خصوص در مطالعاتی که با انسان‌ها یا حیوانات سروکار دارند (مانند تأییدیه کمیته اخلاق در پژوهش)؛ عدم رعایت حریم خصوصی شرکت‌کنندگان و محرمانگی داده‌ها؛ عدم افشای تضاد منافع (Conflict of Interest) که می‌تواند بر نتایج یا تفسیر آن‌ها تأثیر بگذارد؛ و مسائل مربوط به نویسندگی مانند افزودن افرادی که در پژوهش سهم نداشته‌اند (Guest Authorship) یا حذف افرادی که سهم قابل توجهی داشته‌اند (Ghost Authorship). ادیتورها به بخش مربوط به ملاحظات اخلاقی در مقاله و نیز بخش روش کار توجه ویژه‌ای دارند تا از رعایت این اصول اطمینان حاصل کنند. هرگونه شواهدی مبنی بر نقض اصول اخلاقی در هر مرحله‌ای از پژوهش یا نگارش مقاله دلیلی کافی برای رد مقاله و گاهی اوقات اطلاع‌رسانی به نهادهای مربوطه است. رعایت کامل اصول اخلاقی پایه و اساس اعتبار هر پژوهش علمی است.

پاسخ ناکافی یا نامناسب به داوران

در مواردی که مقاله از مرحله ارزیابی اولیه ادیتور عبور کرده و برای داوری تخصصی ارسال می‌شود فرآیند بازنگری (Revision) آغاز می‌گردد. اگر داوران نظرات و پیشنهاداتی برای بهبود مقاله ارائه دهند ادیتور معمولاً از نویسندگان می‌خواهد که بازنگری‌های لازم را انجام داده و به نظرات داوران پاسخ دهند. نحوه پاسخگویی نویسندگان به این نظرات عامل مهمی در تصمیم نهایی ادیتور برای پذیرش یا رد مقاله است. پاسخ ناکافی سطحی یا نامناسب به نقدها و پیشنهادات داوران می‌تواند منجر به رد نهایی مقاله شود. نویسندگان باید به تک تک نکات مطرح شده توسط داوران و ادیتور به دقت پاسخ دهند؛ چه با انجام تغییرات در متن مقاله و چه با ارائه استدلال‌های منطقی و مستند در صورت عدم موافقت با نظر داور. نادیده گرفتن برخی از نظرات ارائه پاسخ‌های مبهم یا غیرمستقیم یا نشان دادن نگرش تدافعی و غیرعلمی در پاسخ‌ها سیگنال منفی به ادیتور می‌فرستد. ادیتور انتظار دارد که نویسندگان بازخوردها را جدی بگیرند و از آن‌ها برای بهبود کیفیت مقاله استفاده کنند. اگر پاسخ نویسندگان نشان دهد که آن‌ها نتوانسته‌اند یا نخواسته‌اند به طور مؤثر به نگرانی‌های مطرح شده توسط داوران رسیدگی کنند ادیتور ممکن است به این نتیجه برسد که مقاله حتی پس از بازنگری نیز به سطح لازم برای انتشار در مجله نرسیده است و تصمیم به رد نهایی آن بگیرد.

سوالات متداول

آیا می توان به تصمیم رد مقاله اعتراض کرد؟

بله در اکثر مجلات امکان اعتراض به تصمیم رد مقاله وجود دارد. شما باید دلایل مستدل و قانع‌کننده‌ای برای اعتراض خود به ادیتور ارائه دهید به خصوص اگر فکر می‌کنید در ارزیابی اولیه اشتباهی رخ داده است.

تفاوت رد مقاله توسط ادیتور و داوران چیست؟

رد توسط ادیتور (Desk Reject) معمولاً در مرحله اولیه و پیش از ارسال مقاله برای داوری تخصصی رخ می‌دهد. اما رد توسط داوران پس از فرآیند داوری همتا و بر اساس نظرات آن‌ها صورت می‌گیرد که ادیتور در نهایت تصمیم‌گیرنده نهایی است.

بعد از رد مقاله چه کار کنیم؟

پس از رد مقاله ابتدا دلایل آن را به دقت بررسی کنید. سپس مقاله را بر اساس بازخوردهای دریافتی اصلاح کرده و در صورت لزوم برای یک مجله دیگر که حوزه فعالیت آن با مقاله شما همخوانی بیشتری دارد ارسال کنید.

منظور از Desk Reject چیست؟

Desk Reject به معنای رد سریع مقاله توسط ادیتور مجله در مرحله ارزیابی اولیه پیش از ارسال آن برای داوری تخصصی است. این نوع رد معمولاً به دلایلی مانند عدم همخوانی با حوزه مجله یا ضعف‌های فاحش شکلی/روش‌شناختی رخ می‌دهد.

چقدر طول می کشد تا ادیتور نظر خود را اعلام کند؟

مدت زمان اعلام نظر ادیتور بسیار متغیر است و به مجله و حجم کاری آن بستگی دارد. این زمان می‌تواند از چند روز تا چند هفته متغیر باشد اما معمولاً سریع‌تر از فرآیند کامل داوری است.