یک درصد از کارهای مارلون براندو خوب از آب درمی آمد/ دنیای ما بی اندازه پیچیده و بغرنج شده/ «روشنایی های شهر» بهترین اثرم است

به گزارش خبرگزاری ام ویک، در اواخر فروردین ماه 1346، یکی از بیگ بنگ های دنیای سینما فیلم تازه ی چارلی چاپلین هفتادوهفت ساله و البته آخرین اثر او با عنوان «کنتسی از هنگ کنگ»1 بود؛ نخستین فیلم رنگیِ چاپلین با بازی دو هنرپیشه ی مطرح سینمای جهان مارلون براندو و سوفیا لورن. این فیلم که به لحاظ تجاری موفق نبود، در آن روزها در تمام نشریات مهم جهان مورد بررسی قرار گرفت و موجی از مخالفان و موافقان کارگردان آن را به راه انداخت؛ شماری از او تمجید می کردند و گروهی دیگر به باد انتقادش می گرفتند. در همین روزها ریچارد مریمن یکی از روزنامه نگاران مطرح آمریکایی به سراغ چارلی چاپلین رفت تا درباره ی فیلم تازه ی او و بازخوردهای پرشمار آن با او گفت وگو کند. این گفت وگوی مفصل در مجله ی لایف منتشر و کمی بعد مهدی قاضی چکیده ای از آن را برای روزنامه ی اطلاعات ترجمه کرد. آن چه در پی می خوانید بخش هایی از گفته های چارلی چاپلین در همان مصاحبه به نقل از اطلاعات (26 و 27 فروردین 46) است:

اگر مارلون براندو فکر می کرد مسخره است انتخابش نمی کردم

انتظار من قبل از نمایش هر فیلم مانند شخصی است که محکوم به اعدام شده باشد؛ روزهایی مایوس کننده و کسل آور می باشند و شخصی به سن و سال من هرگز راضی نخواهد شد این روزها را بیهوده از دست بدهد. من می خواهم هر لحظه از عمرم را زندگی کرده باشم و این همان است که من مدت پنجاه سال به آن عمل می کنم و اطمینان دارم که بهترین کاری است که می توانم انجام دهم ولی شما شک دارید شاید هم من اشتباه می کنم و شاید هم اصلا چیزی نمی دانم.

تنها مردم هستند که ناخودآگاه درباره ی فیلم ها داوری می کنند و قضاوت آن ها درست است. تودهنی آن ها بسیار ملایم است در حالی که یک منتقد خشمگین می شود، یک ستون از روزنامه ای را با حمله های ناجوانمردانه ی خود پر می کند. راستی که بشر چه موجود وحشتناکی است. مردم فقط با گفتن «فیلم خوبی نیست، ولش کن به دیدنش نمی ارزد.» پی کار خود می روند.

کمدی ذاتا چیزی است که از خود مردم سرچشمه می گیرد و زمانی که این عمل را برای مردم را بازگو می کنم به خودم می گویم: «طبیعی باش» به خاطر دارم صحنه ای را که سال ها پیش اتفاق افتاد؛ دو مرد ریشو گوشه ای مقابل هم نشسته مشغول خوردن ناهار بودند واضح است که من هم یک سبیل مصنوعی داشتم. دستم را در ظرف یکی از آن ها فرو کردم و با ریش دیگری پاک نمودم. این کار زیاد هم خنده دار نبود، یک دیوانگی است که اتفاقا تماشاچیان هم آن را دیوانگی محض می دانند. ولی من این عمل را چنان طبیعی بازی کردم که تماشاچی را به اشتباه انداختم به طوری که آن ها تصور کردند که این کاری است غیر از دیوانگی و این احساس کمدی است. به عبارت دیگر آن چه که معقولانه به نظر می رسد واقعا دیوانگی است و اگر بتوانیم این را کمی هم زننده جلوه دهیم، توانسته ایم چیزی عرضه نماییم که تماشاچی آرزومند دیدن آن می باشد.

فیلم «کنتس» اولین فیلمی است که من آن را با حقیقت مخلوطش نموده ام. با صحنه های حقیقی و با هنرپیشگان واقعی دو سال وقت صرف شده تا صحنه های مسخره و خنده دار این فیلم را بسازم تا جایی که نقصی در آن ها وجود نداشته باشد. مع ذالک در موقع فیلم برداری هر وقت می دیدم هنرپیشه ای سعی می کند مسخره جلوه کند، از آن جلوگیری می کردم.

مارلون براندو ضمن این که یک قیافه ی معمولی ارایه می دهد و حالتی از مسخرگی در او دیده نمی شود می بینیم که شوخ و خنده دار جلوه می نماید. اگر او فکر می کرد که مسخره است من هیچ وقت انتخابش نمی کردم. هر صحنه ای که بازی می شود باید با واقعیت کاملی توام باشد و به همین جهت است که فیلم کنتسی از هنک کنگ از تمام فیلم های دیگر من خنده دار است.

هرگز به حقیقت علاقه ای نداشته ام مگر این که بخواهم داستانم را باورکردنی جلوه دهم. ساختن یک چیز واقعی از یک امر غیرواقعی، هیپنوتیزم کردن تماشاچی برای بلعیدن صغری و کبری های من است. روزی تصمیم گرفتم که اساس فیلم «روشنایی های شهر»2 را بر دختری بنا کنم که کاراکتری مانند خود من داشته باشد ولی بعد دیدم که باید موقعیتی فراهم نمایم تا باورکردنی باشد و این تقریبا غیرممکن بود.

افکار و عقاید چیزهای کهنه ای می باشند خیلی هم کهنه، هوش هم چندان چیز جالبی نیست و بدبینی همان چیزی است که بیش تر مردم در مورد حقیقت اشتباه می کنند. خوب، این بیش تر شبیه زندگی است. ولی زندگی هم مردن یکی پس از دیگری نیست.

اخیرا فیلمی دیدم به نام «کی از وریجینیا وولف می ترسد؟»3 خوب درست شده بود ولی شما نمی توانید بگویید که نسبت بازیکنان تا چه اندازه ای طبیعی است. آن فیلم بیش تر در مورد یک معمای زندگی می باشد این فیلم می خواهد نشان دهد که انسان ها باعث رنج یکدیگر می شوند و این امر همیشه صادق نیست. به هر حال اگر هم این فیلم خوب بود من زیاد هم خوشم نیامد زیرا تا آن جا که ممکن بوده سعی شده زندگی را بد و زشت جلوه دهند.

اگر ما زندگی را زیر میکروسکوپ قرار دهیم می بینیم چیز بسیار وحشت آور و ترسناکی می باشد. بنابراین ما مجبوریم به داستان های خیالی رو آوریم و این مسیله به ما روحانیت می بخشد. به عبارت دیگر زندگی بدون خیال مانند این است که کسی را در زندانی در زیرزمین زندانی کرده باشیم. بشر موجود مسخره ایست، مخصوصا اگر در یک موقعیت عجولانه ای قرار گرفته باشد. یک صحنه ای را در تلویزیون تماشا می کردم که خیلی خنده دار می نمود، صحنه ای از مردم بود با تمام واقعیت موجود. صحنه راجع به سناتور کندی بود که در میان جمعی این چنین سخنرانی می کرد: «خیلی خوشحالم از این که شما از دیدن من خوشحالید و می خواهم بگویم که باید به فلان و فلان رای بدهید.» تمام مردمی که دورادور گرد آمده بودند سعی می کردند تا پیراهن او را از توی شلوارش بیرون آورند. او حتی برنمی گشت و فقط پیراهنم بیرون آمده اش را توی شلوارش می کرد. خیلی مسخره بود چون مردم فقط یک یادگاری می خواستند. او نمی خواست که پیراهنش را از تنش درآورند، هم چنین نمی خواست هیاهوی بزرگی ایجاد شود.

شاید کمدی توام با تراژدی طبیعت دوم من باشد

شاید تحت تاثیر زمان کودکی ام، کمدی توام با تراژدی، طبیعت دوم من شده باشد. برای مثال شقاوت قسمت اساسی کمدی است و ما از آن جهت به آن می خندیم که گریه نکرده باشیم. در فیلم کنتس من عمدا از صحنه های خیلی خنده دار جلوگیری کردم زیرا می دانستم بدون این قبیل صحنه ها هم می توانم ایجاد شوق نمایم.

فکر می کنم آن هایی که می خواهند کاراکترهای فیلم را عمیقا از طریق روان شناسی بررسی نمایند در اشتباه اند چه باعث از بین رفتن این شوق خود می گردند. من نمی خواهم درباره ی عمق هر مطلبی موشکافی کنم زیرا معتقدم زیاد هم کار جالبی نباشد.

فیلم کنتس برای من یک ماجراجویی کامل بود؛ زیرا ستارگان این فیلم را قبلا راهنمایی نکرده بودم. من همیشه برای خودم هنرپیشه ی هنرمندی بوده ام و آن چه را که دوست داشته ام انجام داده ام؛ ولی در این فیلم هوس سیراب نشدنی برای ارضای خاطر لورن و براندو داشتم و احترام آن ها را بیش تر از هر چیز دیگر می خواستم. هم چنین دریافتم که این ستارگان هنرمند در مورد توانایی و قدرت خود در انجام نقش های محوله ترس بی نهایتی دارند و سلب اطمینان آن ها بسیار کار ساده ای بود. می بایستی در مورد آن ها بیش تر دقت می شد و البته این به دلیل شخصی نبود چه کار کردن و یا نکردن در استودیویی برای من فرق زیادی ندارد.

یک درصد از کارهای مارلون براندو خوب از آب درمی آمد

مارلون براندو یک هنرپیشه ی خوب و استثنایی است. او دارای کیفیت و شخصیت غیر قابل توصیفی است. با وجودی که استعداد از سر و رویش می بارد، کارهای زیادی انجام می داد که من دوست نداشتم. و اتفاقا یک درصد از کارهایش خوب از آب درمی آمد. کارهای جزیی که او از خود نشان می داد در نظر کارگردان مخصوصا شخصی مانند من بزرگ و بد نمودار می شد.

او زنی را در صندوق خانه ی خود پیدا می کند. زنی که شب قبل او را دیده و خیلی مودبانه با او صحبت کرده است. در این صحنه تنها کاری که براندو می بایستی انجام می داد رفتاری در نهایت بزرگ منشی توام با یک نوع حالت دوری گزینی. در حالی که او این کار را نکرد و با حالتی عصبانی گفت «در قفسه ی من دنبال چی می گردی» این جا بود که من در وضع بدی قرار می گرفتم و به خود می گفتم آیا صحیح است که شخصیت او را با دستورات خود لگدمال کنم. نه، بهترین راه این بود که او را به حال خود گذارم. و وقتی هم که این کار را می کردم می دیدم که فقط یک صدم از کارهایش خوب از آب درمی آید.

فکر نمی کنم که براندو و یا سوفیا لورن ارزش نوشته ها و پیس ها را فهمیده باشند؛ ولی من فهمیده ام زیرا یک هنرپیشه هستم. خودم آن را نوشته ام. وقتی که انسان پنجاه سال در این مورد تجربه داشته باشد بدون شک چیزهایی درباره ی نوشته ها و پیس ها درک کرده است.

شخصیت مردم بر آکروبات بازی دوربین ها ارجح است

با وجود این هر وقت من فیلمی می سازم، عده ای از هم کارانم می گویند: «اوه، باز هم چارلیِ پیر، تکنیک او از مد افتاده، دیگر حاضر نخواهیم بود با چرخاندن دوربین ها به بالا و پایین باعث صدمه زدن به چشم های مردم شویم.» در حالی که فکر می کنم شخصیت مردم بر آکروبات بازی دوربین ها ارجح باشد.

معتقدم که مردم طالب سادگی می باشند. دنیای ما بی اندازه پیچیده و بغرنج شده است. تا جایی که این پیچیدگی بر روح مردم اثر گذاشته است و تنها همین عکس های متحرک است که باید سادگی را عرضه نمایند. و اگر هر لحظه از این فیلم (کنتسی از هنک کنگ) را در نظر بگیریم می بینیم حقیقت ساده ای که مردم طالب آن اند در زیر چیزهای پیچیده و شلوغ پنهان گردیده اند.

کارگردان موفقی بوده ام

فکر می کنم قبل از این که هنرمند خوبی باشم، کارگردان موفقی بوده ام. شاید این امر، به آن علت است که هر هنرپیشه، بدون در نظر گرفتن مقام آن، مقداری شک و دودلی درباره ی توانایی خود در مورد عرضه نمودن رل های محوله از خود نشان می دهد.

من چندان علاقه ای به هنرپیشگان سینما ندارم زیرا خوب می دانم که وسایل جدید سینمایی به خوبی می تواد یک مرد را به اوج شهرت جهانی برساند و با درآمدی سرسام آور. برای مثال مرلین مونرو را در نظر بگیریم او هم مانند صدها دختر زیبای دیگر بود. این سینما بود که باعث گردید شهرت او به اوج افسانه ها برسد.

در سال 1914 به هالیوود و «کی ستون» رفتم، جوانی بودم بیست وچهارساله که به نظر 18 ساله می آمدم. جوانی خام و عصبی به اضافه ی یک روح کمیک. چیزی در نهاد من بود که مرتب به من می گفت: «خودت را نشان بده» در استودیوی کوچکی که بعدا در کالیفرنیا ساختم دنیایی که فقط به خودم متعلق بود به وجود آوردم، یک دنیای خنده آور. ولی نباید فراموش کرد که بدون داشتن وضعی کسی نمی تواند آدم خنده داری باشد.

وقتی در کی ستون بودم خیلی خوب زندگی می کردم. هفته ای 150 دلار درآمد داشتم ولی به زودی به ارزش خود پی بردم و بعد از دو سال این مبلغ به هفته ای 10 هزار دلار رسید با انعامی برابر 150 هزار دلار. البته تا آن موقع خواب چنین پولی را هم ندیده بودم.

گذشته را فراموش نکرده ام

زمانی را که در نیویورک بچه ی فقیری بودم، با روزی سه مرتبه نمایش در تروپ «کارنو» با هفته ی 75 دلار اجرت از یاد نبرده ام. در آن موقع هر وقت بی کار می شدم در خیابان پنجم نیویورک به قدم زدن می پرداختم. همیشه پیش خود مجسم می کردم که ساکنین خیابان پنجم چطور زندگی می کنند. تا این که مدتی بعد خودم یکی از آن ها شده بودم زیرا همیشه زندگی اشرافی را با آن تشریفاتش دوست داشتم.

به جز فیلم کنتس، «روشنایی های شهر» بهترین اثرم می باشد. همان فیلمی که دختر مقابل من می بایستی رل یک کور گل فروشی را بازی کند، دختری که توانست به خوبی از عهده ی رلش برآید. در فیلم «جویندگان طلا»4 تقریبا کسی با من موافق نبود چون فکر نمی کردند بتوان صحنه های خنده داری را در مناطق سردسیر قطبی و آلاسکا به وجود آورد صحنه ای را که من مجبور می شدم از گرسنگی بند کفشم را بخورم این شبهه را برایم پیش آورده بود که ممکن است کمی غیرطبیعی جلوه کند؛ ولی بعد دیدم در موقع گرسنگی امکان هر کاری وجود دارد. همان چیزی که با آن آشنایی کامل دارم.

در فیلم «دیکتاتور» مطالعه ی چندانی درباره ی زندگی خصوصی هیتلر نداشتم فقط از حرکاتش، از فرامین و اوامرش، از گره کردن مشتش فهمیدم که این مرد نباید به خودش زیاد هم اطمینان داشته باشد.

هنوز احساس پیری نمی کنم و هر لحظه که به آینده نگاه می کنم احساس شوق و ذوق در من به وجود می آید. در این سن و سال از زندگی بی نهایت لذت می برم. در ضمن چیزهای زیادی هم از دست داده ام، مقدار معتنابهی ترس.

از نظر خصوصیات اخلاقی در درجه ی اول خیل خجولم و بعد بی اندازه مشغول. مردم معمولا فکر می کنند که خیلی غمگینم، در حالی که این طور نیست. شاید در جوانی این طور بوده ام. زیرا در تمام دوران زندگی ام به جز این بیست سال اخیر همیشه احساس تنهایی می کردم. آن چه که همیشه مرا سر پا نگاه داشته کار می باشد، همان چیزی که بیش تر از هر چیز دیگر به آن اهمیت می دهم. اگر بهتر از کار چیز دیگری وجود داشت مطمینا آن را دنبال می کردم ولی خوب می دانم که تنها کار کردن است که مرا تا به حال سر پا نگه داشته و به همین جهت می باشد که به آن اهمیت می دهم. حقیقتا هم اهمیت می دهم.

1- «آگدن» (براندو)، دیپلمات میلیونر آمریکایی در یک گردش دریایی به هنگ کنگ می رود و شبی را با «ناتاشا» (لورن)، کنتسی مهاجر اهل روسیه می گذراند. در بازگشت به کشتی، می فهمد که به عنوان سفیر آمریکا در عربستان سعودی انتخاب شده و به دلایل سیاسی تصمیم می گیرد دوباره با «مارتا» (هدرن)، همسرش که قصد طلاق داشته، آشتی کند. اما خیلی زود می فهمد که ناتاشا خودش را در کابین او پنهان کرده تا بدون گذرنامه، همراهش به آمریکا بورد. آگدن که تحت تاثیر سرگذشت غمناک ناتاشا قرار گرفته، با اکراه او را می پذیرد و قایم باشک بازی برای پنهان نگه داشتن ناتاشا آغاز می شود و طی آن، این دو به هم دل می بندند. بالاخره، آگدن تصمیم می گیرد که بهترین راه برای ورود ناتاشا به خاک آمریکا، ازدواج او با پیشخدمتش، «هادسن» (کارگیل) است. اما وقتی کشتی به هاوایی می رسد و مارتا سوار می شود، ناتاشا در هیات شناگران محلی، از کشتی به دریا می پرد و آگدن بین دوراهی زندگی سیاسی همراه مارتا و رابطه با ناتاشا می ماند. اما سرانجام ناتاشا را انتخاب می کند. – مجله ی ویستا

2- ساخته ی 1931 با بازی چارلی چاپلین، ویرجینیا چریل، فلورنس لی، هری مایرز. این فیلم از احساسی ترین فیلم های چارلی چاپلین دانسته شده که ماجرای عاشقانه ی ول گردی کوچولو با یک دختر نابینا را به تصویر می کشد. «روشنایی های شهر» از نگاه بنیاد فیلم آمریکا بهترین فیلم جهان در زمینه ی کمدی رمانتیک به شمار می رود.

3- «چه کسی از ویرجینیا وولف می ترسد؟» ساخته ی 1966، فیلمی سیاه و سفید به کارگردانی مایک نیکولز است. «فیلم اسلایسی است از زندگی زن و مرد میانسالی به نام های جورج و مارتا که زندگی خود را عاشقانه آغاز کرده اند اما در حال حاضر مشغول تلاشی خستگی ناپذیر برای ترور شخصیت یکدیگرند. دو شخصیت دیگر نیز در داستان حضور دارند نیک و هانی، مهمان هایی که مارتا بی خبر از جورج دعوت کرده دو کاراکتر که حضورشان دستاویزی است برای لایه برداری بیش تر و نشان دادن هرچه بهتر وجوه دیگر شخصیت کاراکترهای اصلی و بررسی دقیق تر رابطه ی بیمارشان. این واکاوی روان شناسانه همچون لوپ از خانه ی این زوج آغاز شده و در همان خانه خاتمه می یابد» – نقد هنر

4- فیلم بلند صامت، ساخته ی 1925، ماجرای فیلم از این قرار است که در سال 1898، تب طلا همه جا را فراگرفته است و همه برای به دست آوردن ثروتی بادآورده به آلاسکا روی می آورد. از جمله چارلی چاپلین، ول گردی تنها که خیلی زود با جوینده ی دیگر طلا، جیم گندهه دوست می شود.

25957