ساماندهی مناطق حاشیه ای بهترین راهکار برای رفع معضل حاشیه نشینی

فرامرز یوسفوندی در گفتگو با خبرنگار ام ویک کرمانشاه، اظهار کرد: حاشیه نشینی، بازتاب بی عدالتی اجتماعی و اقتصادی و نقض حقوق شهروندی و یکی از پدیده های همزاد شهرنشینی، رشد و گسترش سکونتگاه های غیررسمی و یا حاشیه نشینی است که بعد از انقلاب صنعتی همراه با توسعه شهرها در کشورهای پیشرفته و سپس در کشورهای در حال توسعه قارچ گونه در اطراف شهرهای بزرگ گسترش یافت و کماکان ادامه دارد.

وی افزود: حاشیه نشینان کسانی هستند که در قلمرو زندگی اقتصادی-اجتماعی شهرها به سر می برند لیکن در نظام اجتماعی آن ها ادغام نشدند و از این رو به عنوان شهروندان رسمی در جامعه پذیرفته نمی شوند و خود چنین احساسی دارند، این گسست از جامعه شهری همراه با ویژگی های زیست-حاشیه ای هم چون شکل و نوع مسکن، مهارت های شغلی است.

این کارشناس حقوقی تصریح کرد: حاشیه نشینان بیشتر افراد مهاجر روستایی هستند که بیشتر به علت رانش زادگاه خود و کمتر به دلیل عوامل جاذب شهری زادگاه خود را ترک کرده و به شهرها روی می آورند.

وی خاطرنشان کرد: آن ها از یک سو به دلیل عدم تطبیق با محیط شهری و از سوی دیگر بر اثر عوامل پس ران شهری از محیط های شهری پس زده می شوند.

یوسفوندی اذعان کرد: حاشیه نشینان کسانی هستند که در محدوده اقتصادی شهر زندگی می کنند و جذب نظام اقتصادی اجتماعی نشدند.

وی ادامه داد: فاقد توانمندی حرفه ای تحصیلات و بضاعت لازم برای هرگونه مشارکت در حیات اقتصادی شهر، دارای اشتغال کاذب در بخش غیررسمی اقتصاد شهر می شوند.

این کارشناس حقوقی بیان کرد: حاشیه نشینی عمدتا در زمین های حاشیه شهر که فاقد نظارت قانونی بوده، شکل می گیرد و در جوامع مختلف واژه هایی مانند کوخ نشینی، حصیرآباد، آلونک نشین نیز به این پدیده اطلاق می شود.

وی ابراز کرد: حاشیه نشینی در واقع نقض عدالت اجتماعی و نشان از عدم عدالت توزیع ثروت در کشور به خصوص کرمانشاه است و حاشیه نشینی یکی از چالش های شهرهای بزرگ است که البته خود مولود عواملی است که بسترساز هستند، عواملی مانند عدم توسعه پایدار در کل کشور، مازاد جمعیت روستایی، ایجاد شکاف طبقاتی، تورم.

یوسفوندی عنوان کرد: بعضی از آسیب های موجود در بین جمعیت حاشیه نشین را می توان طلاق، اعتیاد، مفاسد اخلاقی، تشکیل کلونی های فروش مواد مخدر و قاچاق سلاح و مهمات، باندهای جرایم باندی و دیگر موارد است.

وی تشریح کرد: آثاری مانند تخریب محیط زیست و اراضی، ساخت و ساز غیرقانونی، ناامنی، ضعف در بهداشت، اعتیاد و پخش مواد مخدر از بروندادهای اجتماعی این پدیده است لذا بنا بر آمار رسمی اعلام شده، یک سوم جمعیت شهرنشینان کشور در مناطق حاشیه شهر زندگی می کنند،حدود 20 میلیون نفر تخمین زده می شود.

این کارشناس حقوقی اذعان کرد: کرمانشاه نیز طی سه دهه گذشته به دلیل گسترش فیزیکی وسیع شهری و نداشتن برنامه جامع یکی از کلان شهرهایی است که با بحران حاشیه نشینی روبرو است و در بین مراکز استان ها از نظر تعداد حاشیه نشینان در رتبه هفتم کشور قرار دارد.

یوسفوندی گفت: بر اساس آمارها از جمعیت یک میلیونی این شهر قریب به 400 هزار نفر حاشیه نشین در 36 نقطه زندگی می کنند که از این تعداد، 13 نقطه معادل حدود یک هشتم مساحت کل شهر کرمانشاه به عنوان اسکان غیررسمی معرفی و به یکی از چالش های اساسی پیش روی استان تبدیل شده است.

وی ابراز کرد: شهر کرمانشاه تنها شهری در کشور است که چهار طرف آن محلات حاشیه نشین قرار دارد و اگر آمار حاشیه نشینان شهرستان های استان را هم به این آمار اضافه کنیم باید گفت که بیشترین جمعیت حاشیه نشین را به خود اختصاص داده است.

این کارشناس حقوقی خاطرنشان کرد: مناطق حاشیه نشین از یک سو می توانند تهدیدها و مسایلی برای نظام شهر کرمانشاه ایجاد کنند و از سوی دیگر زندگی حاشیه نشینی می تواند مسایل و مشکلات عدیده ای برای ساکنان این مناطق به دنبال داشته باشد که مهم ترین آن ها شکل گیری نقاطی مستعد شکل گیری و ترویج ناهنجاری های اجتماعی، وقوع جرم و جنایت و بحران های امنیتی برای شهر است.

وی گفت: علاوه بر فقر و بیکاری ناهنجاری های اجتماعی در محلات حاشیه نشینی مانند جعفرآباد، آقاجان، دره دراز و باغ ابریشم از قبیل؛ اعتیاد، فروش مواد مخدر و اسلحه، اشتغال افراد به شغل های کاذب و در محلات ملاحسینی، جعفر آباد، دیزل آباد، خیابان ارتش، دولت آباد و چند محله دیگر ضایعات فروشی رواج دارد.

این کارشناس حقوقی ابراز کرد: ویژگی بارز خانه های ساخته شده در این محلات معمولاً غیراصولی و غیر فنی و با متراژ و مساحت کوچک است که با هر حادثه ای مانند سیل، زلزله و حتی بارندگی شدید آسیب پذیر هستند.

وی افزود: این محلات نیازمند ایجاد زیرساخت های اولیه، عمران و آبادانی از جمله ساماندهی معابر، آسفالت معابر، پیاده روسازی، تسهیل در تردد مردم، زیباسازی، ساخت پارک و مسجد و پروژه های فاضلاب کشی و دیگر موارد هستند و به لحاظ فرهنگی نیز نیاز به ایجاد و توسعه مراکز فرهنگی و مذهبی در این محلات وجود دارد.

این کارشناس حقوقی گفت: محلات حاشیه نشین نیازمند اقدامات جدی تر از لحاظ زیرساخت ها، اقتصادی و ایجاد اشتغال و بالا بردن درآمد مردم است، و من معتقدم اگر همه ادارات و سازمان های مسیول عزم جدی برای حضور قوی و اقدام در این محلات داشته باشند، می توانیم برای ارتقا سطح زندگی و رفع مشکلات این محلات اقدامات خوبی را انجام دهیم.

وی ادامه داد: ریشه عمده حاشیه نشینی در شهر کرمانشاه را می توان در فقر، بیکاری، درآمد پایین، نامناسب بودن نظام مقررات ساختمان، نابرابری اجتماعی، رانده شدگی تدریجی خانواده های فقیر و یا افراد از مرکز به حاشیه شهر دانست.

یوسفوندی افزود: برای حل پدیده حاشیه نشینی باید راهکار پیشگیری از قبیل به رسمیت شناختن این پدیده توسط مدیران استان کرمانشاه و اعطای وام و اعتبارات کشاورزی به روستاییان و بالا بردن سطح رفاه و کیفیت زندگی در روستاها و راهکار مداوا را با گسترش عدالت اجتماعی و اقتصادی در نظر گرفت.

این وکیل دادگستری تصریح کرد: بهبود بخشیدن کیفیت زندگی و وضعیت زیرساخت ها، به رسمیت شناختن حق سکونت، ایجاد اشتغال و کارآفرینی، ساخت یا ساماندهی مراکز آموزشی، خانه های بهداشتی و فضای سبز و تفریحی و جذب و مشارکت در نظام شهری برای ساکنین این محلات نیز جزء برنامه هایی است که باید اجرا کرد.

یوسفوندی خاطرنشان کرد: ساماندهی و بهسازی مناطق حاشیه به جای تخریب و تخلیه اجباری می تواند بسیار موفق تر و مفیدتر برای رفع معضل حاشیه نشینی شهر کرمانشاه باشد.